Xerga chinook

Xerga chinook chinuk wawa, wawa, chinook lelang, lelang, chinook
Falado en:	Canadá e os Estados Unidos de América
Rexións:	Noroeste do Pacífico
Total de falantes:	1 (2013)[1]
Familia:	Linguas crioulas  Crioulo de base wakash   Xerga chinook
Escrita:	Alfabeto latino historicamente taquigrafía duployana
Status oficial
Lingua oficial de:	De facto na costa noroeste do Pacífico até 1920.
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	chn
ISO 639-3:	chn
Mapa
Status
A xerga chinook está clasificada como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

A xerga chinook (chinuk wawa ou chinook wawa, tamén coñecida sinxelamente como chinook ou jargon) é unha lingua que xurdiu como un pidgin ou lingua de comercio no noroeste do Pacífico norteamericano. Estendeuse durante o século XIX desde o baixo río Columbia, primeiro a outras áreas dos actuais Oregón e Washington, despois á Columbia Británica e partes de Alasca, norte de California, Idaho e Montana, ás veces tomando as características dunha lingua crioula.^[3] Descende en parte da lingua chinook, na que se basea gran parte do seu vocabulario.^[4] Aproximadamente o 15 por cento do seu léxico é francés, e tamén fai uso de palabras de préstamo en inglés e doutros sistemas lingüísticos. Toda a súa forma escrita está na taquigrafía duployana desenvolvida polo sacerdote francés Émile Duployé.

Moitas palabras da xerga chinook seguen sendo de uso común no oeste dos Estados Unidos e na Columbia Británica do Canadá, e foi descrita como parte dunha herdanza multicultural que comparten os habitantes modernos do noroeste do Pacífico. O número total de palabras en xerga publicadas nos léxicos é só duns poucos centos.^[5] Ten un sistema gramatical sinxelo. Na xerga chinook, a consoante /r/ é rara, e as palabras de préstamo en inglés e francés, como rice e merci, cambiaron na súa adopción á xerga, a lays e mahsi, respectivamente.

1. ↑ Grant, Anthony (2013). "Chinuk Wawa structure dataset". Atlas of Pidgin and Creole Language Structures Online. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. Arquivado dende o orixinal o 14 de xaneiro de 2018. Consultado o 22 de outubro de 2023. 
2. ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
3. ↑ Lang, George (2008). Making Wawa: The Genesis of Chinook Jargon. Vancouver: UBC Press. pp. 127–128. ISBN 9780774815260. 
4. ↑ "Chinook Jargon". Yinka Dene Language Institute. Consultado o 2 de decembro de 2009. 
5. ↑ Gibbs, George (1863). "Dictionary of the Chinook Language, or, Trade Language of Oregon" (PDF) (Abridged ed.). New York: Cramoisy Press. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 4 de setembro de 2012. Consultado o 13 de xullo de 2012 – vía University of Washington Library.